De gewone dolfijn is relatief slank en heeft een smalle snuit. Het voorhoofd gaat vrij plotseling over in de snuit, waardoor de soort de typische "vriendelijke" dolfijnenkop vertoont. De flippers zijn naar achteren gebogen, en puntig. De rugvin is relatief groot en recht. De kleuren variëren van een donkerbruine tot zwarte rug en een witte buik, waarbij de grens tussen de donkere bovenzijde en de lichte onderzijde scherp is, met name in de voorste helft van het lichaam, vóór de rugvin. De lichte flank vertoont vóór de rugvin vaak een oker- tot geelachtige veeg. Het oog heeft een donkere ring en daarvandaan loopt een smalle donkere streep naar voren, tot aan de donkere snuit. Ook van de kin naar de voorkant van de flipper loopt een donkere streep. Met een lengte van 1,6 tot 2 m en een gewicht tussen 75 en 110 kg is de gewone dolfijn een middelgrote dolfijnensoort. Mannetjes zijn doorgaans iets groter en zwaarder dan de vrouwtjes en kunnen in uitzonderlijke gevallen tot 135 kg wegen.

De soort komt in vrijwel alle gematigde en warme zeeën ter wereld voor, in relatief diep water, dus minder vaak langs de kust. Ze prefereren water dat aan de oppervlakte 10°C of warmer is. Men vindt ze voornamelijk terug in de Atlantische en de Stille Oceaan, maar ook in zeeën worden de dieren frequent waargenomen, o.a. in de Middellandse, de Rode en de Zwarte Zee en in de Mexicaanse Golf. In de Noordzee wordt de gewone dolfijn af en toe waargenomen. Verder zijn er ook nog enkele populaties terug te vinden in de Indische Oceaan en in Japanse wateren. De soort leeft doorgaans in grote groepen, die bestaan uit tien tot vijfhonderd individuen. Groepen van enkele duizenden zijn echter ook mogelijk. Dat gebeurt als kleinere groepjes samenkomen om op een grote school vissen te jagen. Op het menu staan verschillende soorten vissen en inktvissen.

Het dier paart onder water of aan de oppervlakte. Na ongeveer 9 maanden wordt meestal één jong geboren. Hoewel tweelingen bij deze dolfijnensoort niet ongewoon zijn en zelfs drielingen kunnen voorkomen. De geboorte vindt meestal plaats vanaf het midden van de winter tot de zomer. Het kalf is bij de geboorte tussen 0,7 en 1 meter lang en weegt dan ongeveer 10 kg. Het spenen lijkt sterk afhankelijk van het leefgebied: in de Zwarte Zee gebeurt dit na 5 tot 6 maanden, elders kan dat oplopen tot 19 maanden. Ook de tijd tussen 2 jongen hangt af van de locatie: in de Zwarte Zee is dit 1 jaar, in het oosten van de Stille Oceaan kan dit oplopen tot 3 jaar. Ook de geslachtsrijpe leeftijd is afhankelijk van de locatie. Dit kan gaan van 2 tot 7 jaar voor vrouwtjes en 3 tot 12 jaar voor mannetjes. Ze zouden zo'n 35 jaar oud worden, maar halen slechts een gemiddelde leeftijd van 22 in de Zwarte Zee.

De gewone dolfijn is een van de eerste soorten geweest die in gevangenschap werd gehouden. Helaas stierven alle dieren kort na aankomst in hun bassin.